1 Tonluk TMR Rasyon Nasıl Hazırlanır? Adım Adım Uygulama Rehberi

1 Tonluk TMR Rasyon Nasıl Hazırlanır? Adım Adım Uygulama Rehberi

Toplam Karma Rasyon (TMR), modern süt ve besi sığırcılığında hayvanların tüm besin maddesi ihtiyaçlarını tek bir homojen karışımda karşılamak üzere tasarlanmış bir besleme yöntemidir. 1 tonluk bir TMR rasyonu hazırlamak, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için pratik ve ekonomik bir çözüm sunar. Peki, bu miktarda bir TMR rasyonunu doğru ve verimli bir şekilde nasıl hazırlayabilirsiniz? İşte adım adım bir rehber.

TMR Rasyon Hazırlamanın Önemi

TMR sistemi, hayvanların yem seçiciliğini ortadan kaldırarak her lokmada dengeli besin almasını sağlar. Bu da daha istikrarlı işkembe sağlığı, artırılmış yemden yararlanma, yüksek verim ve azaltılmış metabolik hastalık riski anlamına gelir. 1 tonluk rasyon hazırlamak, genellikle daha küçük yem karma makineleri veya daha az hayvanı olan işletmeler için idealdir.

1 Tonluk TMR Rasyonu Hazırlama Adımları

1 tonluk TMR rasyonu hazırlarken izlemeniz gereken temel adımlar, daha büyük miktarlar için geçerli olan prensiplerle aynıdır, ancak ölçek ve dikkat edilmesi gereken detaylar farklılık gösterebilir.

1. Adım: Rasyon Formülasyonunu Belirleyin

Öncelikle, hangi hayvan grubu için (süt inekleri, besi danaları, kuru dönem inekleri vb.) bu rasyonu hazırladığınızı ve onların spesifik besin madde ihtiyaçlarını bilmeniz gerekir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda, bir hayvan besleme uzmanı tarafından oluşturulmuş 1 tonluk rasyon formülasyonuna sahip olmalısınız.

Örnek 1 Tonluk Süt Sığırı TMR Rasyon (Örnek Oranlar - Mutlaka Uzman Onayı Alın!):

Önemli Not: Yukarıdaki rasyon sadece bir örnektir. Kendi çiftliğinizin koşulları, hammaddelerin analiz değerleri, ineklerinizin verim seviyesi ve laktasyon dönemi gibi faktörlere göre mutlaka bir hayvan besleme uzmanı tarafından özel olarak formüle edilmiş bir rasyon kullanmalısınız. Yanlış rasyonlar verim kaybına veya sağlık sorunlarına neden olabilir.

2. Adım: Hammaddeleri Hazırlayın ve Kontrol Edin

Rasyonunuzdaki her hammaddenin kalitesi ve fiziksel formu önemlidir.

• Kalite Kontrolü: Kullanacağınız tüm hammaddelerin (silaj, kuru ot, tahıl, küspe vb.) küfsüz, taze, temiz ve zararlılardan arınmış olduğundan emin olun. Gözle kontrol, koku testi ve gerekirse laboratuvar analizleri yapılmalıdır.
• Parçacık Boyutu: Kaba yemlerin (silaj, kuru ot) yem karma makinesinde yeterince kesildiğinden emin olun. Çok uzun parçalar yem seçiciliğine neden olabilir. Çok ince parçalar ise işkembe sağlığına zarar verebilir. İdeal parçacık boyutu genellikle 2-5 cm arasındadır.
• Tartım Ekipmanı: Her hammaddenin doğru miktarda kullanılabilmesi için hassas bir kantar veya yem karma makinesi üzerindeki elektronik tartı sistemi zorunludur.

3. Adım: Yem Karma Makinesini Kullanıma Hazırlayın

1 tonluk bir TMR rasyonu için genellikle 3 m³ ile 8 m³ arasında kapasiteye sahip dikey veya yatay tip yem karma makineleri kullanılır.

• Temizlik: Makinenin bir önceki yemlemeden kalma artıklarla kirli olmadığından emin olun. Temiz bir makine, rasyonun kalitesini korur.
• Fonksiyon Kontrolü: Makinenin bıçakları keskin mi? Tartım sistemi doğru çalışıyor mu? Karıştırma helezonları düzgün dönüyor mu?

4. Adım: Yemleri Doğru Sırayla Yükleyin ve Karıştırın

Homojen bir karışım elde etmek için yem hammaddelerinin makineye belirli bir sıraya göre yüklenmesi önemlidir.

1. Uzun Lifli Kaba Yemler (En Önce): Rasyonun en uzun parçalı ve sindirimi en yavaş olan hammaddeleri (örn. saman, kuru ot) makineye ilk olarak yükleyin. Bu yemlerin kesilmesi ve parçalanması daha uzun zaman alır. Bu aşamada makineyi kısa bir süre çalıştırarak (yaklaşık 2-3 dakika) bu yemlerin parçalanmasını sağlayın.
   • Miktar: Örnek rasyonda 150 kg Yonca Kuru Otu.
2. Silajlar: Ardından mısır silajı gibi silajları ekleyin. Silajlar, kuru otun daha iyi karışmasına ve yumuşamasına yardımcı olur.
   • Miktar: Örnek rasyonda 400 kg Mısır Silajı.
3. Kuru Konsantre Yemler (Tahıllar ve Küspeler): Silaj eklendikten sonra, tahıllar (arpa ezmesi, mısır kırması) ve protein kaynakları (soya küspesi, ayçiçeği küspesi) gibi kuru konsantre yemleri ekleyin.
   • Miktar: Örnek rasyonda 200 kg Arpa Ezmesi, 100 kg Soya Küspesi, 80 kg Pancar Posası.
4. Mineral-Vitamin Premiksleri ve Katkı Maddeleri: Çok küçük miktarlarda olduğu için bu ürünler en son, diğer yemler karıştırıldıktan sonra eklenmelidir. Bu, homojen dağılımı sağlar. Premiksleri doğrudan makinenin karıştığı alana serpip iyice karışmasını sağlayın.
   • Miktar: Örnek rasyonda 10 kg Süt Sığırı Premiksi.
5. Sıvı Katkılar (En Son): Melas gibi sıvı katkılar varsa, en son aşamada, diğer tüm yemler karıştırıldıktan sonra yavaşça karıştırıcıya püskürtülerek veya dökülerek eklenir. Bu, yapışmayı ve homojen karışımı kolaylaştırır.
   • Miktar: Örnek rasyonda 20 kg Melas.

5. Adım: Yeterli Süre Karıştırın

Yemleri doğru sırayla yükledikten sonra, homojen bir karışım elde edene kadar karıştırma işlemine devam edin.

• Karıştırma Süresi: Makinenin tipine, kapasitesine ve yemlerin partikül büyüklüğüne bağlı olarak bu süre genellikle 5 ila 15 dakika arasında değişir. Aşırı karıştırma, özellikle kaba yemlerin parçalanmasına ve lifin etkisinin azalmasına neden olarak işkembe sağlığını olumsuz etkileyebilir.
• Homojenlik Kontrolü: Karışımın homojenliğini elle kontrol edebilirsiniz. Karışımda farklı yem hammaddelerinin ayrı ayrı kümeler halinde bulunmaması, her yerinde aynı görünümde olması gerekir. Penn State Parçacık Boyutu Ayırıcı (PSPS) testi gibi araçlarla daha bilimsel ölçümler de yapılabilir.

6. Adım: Yemi Dağıtın ve Hayvanlara Sunun

Hazırlanan TMR rasyonunu yemliklere eşit ve düzenli bir şekilde dağıtın.

• Dağıtım: Yemi, hayvanların yemlikte rahatça ulaşabileceği şekilde dağıtın. Yemliğin tüm uzunluğu boyunca eşit kalınlıkta bir yem tabakası oluşturmak önemlidir.
• Yemlik Yönetimi: Yemliklerin temiz olduğundan emin olun. Yemi günde birkaç kez hayvanlara doğru iterek, hayvanların yeme sürekli erişimini sağlayın ve yem alımını teşvik edin.
• Yemleme Sıklığı: Genellikle TMR günde 1 veya 2 kez yemlenir. Ancak yüksek verimli hayvanlar için daha sık yemleme (örneğin günde 3 kez) yem tüketimini artırabilir.

Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

• Su Temini: TMR ne kadar kaliteli olursa olsun, temiz ve taze suya serbest erişim yoksa verim düşer. Su kaynaklarının yeterli ve temiz olduğundan emin olun.
• Yem Artıkları: Yemliklerde her zaman küçük miktarda (örneğin %2-5) yem artığı kalması, ineklerin yem seçiciliğini önler ve yem alımının kısıtlanmadığını gösterir. Ancak aşırı artık varsa rasyon miktarı gözden geçirilmelidir.
• Kayıt Tutma: Hangi tarihte hangi rasyonun hazırlandığını, kaç kg hazırlandığını ve hayvanların yem tüketimi ile performansını (süt verimi, kilo alımı) düzenli olarak kaydetmek, gelecekteki rasyon ayarlamaları ve maliyet analizi için çok önemlidir.
• Ekipman Bakımı: Yem karma makinesinin düzenli bakımını yapmak, uzun ömürlü ve verimli çalışmasını sağlar. Bıçakların keskin olması, karıştırma kalitesi için hayati öneme sahiptir.

1 tonluk TMR rasyonunu doğru ve dikkatli bir şekilde hazırlamak, hayvanlarınızın sağlığını ve verimliliğini artırmanın yanı sıra, çiftliğinizin yem maliyetlerini de etkin bir şekilde yönetmenizi sağlayacaktır. Uzman desteği almayı ve sürekli gözlem yapmayı unutmayın!