Et Randımanı Nasıl Artırılır? Besicilikte Kârlılığı Maksimize Etme Yolları

Et Randımanı Nasıl Artırılır? Besicilikte Kârlılığı Maksimize Etme Yolları

Besi hayvancılığında başarı, sadece hayvanların canlı ağırlık kazanmasıyla değil, aynı zamanda bu canlı ağırlığın ne kadarının değerli ete dönüştüğüyle de doğrudan ilişkilidir. İşte bu noktada et randımanı kavramı büyük önem taşır. Et randımanı, kesilen hayvanın canlı ağırlığına oranla elde edilen karkas ağırlığını ifade eder ve besi işletmelerinin karlılığını doğrudan etkileyen bir faktördür. Peki, et randımanını artırmak için hangi stratejileri uygulamak gerekir? Bu yazımızda, et randımanını etkileyen faktörleri ve bu randımanı yükseltmek için yapabileceğiniz uygulamaları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Et Randımanı Nedir ve Neden Önemlidir?

Et randımanı (karkas randımanı), bir hayvanın kesim öncesi açlık canlı ağırlığının, kesim sonrası elde edilen sıcak veya soğuk karkas ağırlığına oranıdır. Genellikle yüzde (%) olarak ifade edilir. Örneğin, 500 kg canlı ağırlığındaki bir hayvandan 275 kg karkas elde edilmesi durumunda, et randımanı %55 olur (275 kg / 500 kg * 100). Et randımanı ne kadar yüksek olursa, satılabilir et miktarı da o kadar fazla olur, dolayısıyla işletmenin geliri artar.

Et Randımanını Etkileyen Başlıca Faktörler

Et randımanı birçok faktörden etkilenir. Bu faktörlerin bilinmesi ve yönetilmesi, randımanı optimize etmek için kritik öneme sahiptir.

1. Irk ve Genetik Potansiyel:

Hayvanın genetik yapısı, et randımanını doğrudan etkiler. Etçi ırklar (Şarole, Limuzin, Belçika Mavisi gibi) veya iyi et verimi potansiyeline sahip melez ırklar, sütçü ırklara göre (Jersey gibi) daha yüksek et randımanına sahiptir. Bu ırklar genellikle daha az yağ ve daha fazla kas kütlesi geliştirme eğilimindedir.

2. Yaş ve Canlı Ağırlık:

Genellikle hayvanlar yaşlandıkça ve canlı ağırlıkları arttıkça et randımanı da yükselme eğilimi gösterir. Bunun nedeni, hayvan büyüdükçe sindirim sistemi içeriğinin (işkembe doluluğu) karkas ağırlığına oranla azalması ve kas ile yağ dokusunun artmasıdır. Ancak yaş ilerledikçe yağlanma artabilir, bu da istenmeyen bir durum olabilir.

3. Cinsiyet:

Cinsiyet de randımanı etkileyebilir. Genellikle dişi hayvanlar ve kastre edilmiş erkek hayvanlar, aynı canlı ağırlıktaki kastre edilmemiş erkek hayvanlara göre daha yüksek randıman verebilirler. Bu durum, deri ağırlığı ve karkastaki yağlanma düzeyi ile ilişkilidir.

4. Besleme ve Rasyon Kalitesi:

Beslenme, et randımanını artırmanın en önemli ve kontrol edilebilir yollarından biridir.

• Yüksek Enerjili Rasyonlar: Özellikle besi son dönemlerinde yüksek enerjili (tahıl ağırlıklı) rasyonlar, kas ve yağ dokusu depolanmasını artırarak et randımanını yükseltir. Kesif yem ağırlıklı besleme, kaba yem ağırlıklı beslemeye göre genellikle daha yüksek randıman sağlar.
• Protein Düzeyi: Yeterli ve kaliteli protein alımı, kas gelişimi için esastır. Dengeli bir protein alımı, hem canlı ağırlık artışını hem de et randımanını destekler.
• Kesim Öncesi Yemleme Stratejileri: Kesimden 12-24 saat önce hayvanların yemden kesilmesi (açlık dönemi), sindirim sistemi içeriğinin boşalmasını sağlayarak karkas ağırlığına olumlu etki eder ve randımanı artırır. Ancak bu süre çok uzun tutulmamalı, aksi takdirde canlı ağırlık kaybı yaşanabilir.

5. Kesim Öncesi Stres ve Transport:

Nakliye ve kesim öncesi yaşanan stres (aşırı sıcaklık, kalabalık, kötü muamele), hayvanlarda canlı ağırlık kaybına (tartım fireleri) ve et kalitesinde düşüşe neden olabilir. Bu da dolaylı olarak et randımanını etkiler. Hayvanların kesim öncesi iyi dinlendirilmesi ve stresten uzak tutulması önemlidir.

6. Karkas Yağlılığı:

Bir dereceye kadar yağlanma, et randımanını artırır (özellikle kesimden sonra karkasın soğukta fire vermesini azaltır). Ancak aşırı yağlanma, tüketiciler tarafından istenmeyebilir ve et kalitesini düşürebilir. Optimum yağlanma seviyesi hedeflenmelidir.

Et Randımanını Artırmak İçin Uygulamalar

İşletmenizde et randımanını artırmak için aşağıdaki stratejileri uygulayabilirsiniz:

1. Doğru Irk Seçimi: Besicilik amacınıza en uygun, yüksek et randımanına sahip etçi veya kombine ırkları tercih edin. Melezleme programları ile genetik potansiyeli yüksek hayvanlar elde edilebilir.
2. Dengeli ve Yoğun Besleme: Besi döneminin özellikle son aşamalarında, hayvanların enerji ihtiyacını karşılayacak yüksek kaliteli ve konsantre yemlere ağırlık verin. Rasyonun protein, vitamin ve mineral açısından dengeli olduğundan emin olun. Hayvan besleme uzmanından destek alın.
3. Optimum Kesim Ağırlığı: Hayvanların genetik potansiyellerine ve pazar talebine göre en uygun kesim ağırlığını belirleyin. Çok erken kesim düşük randımana yol açarken, çok geç kesim aşırı yağlanma ve yem maliyeti artışı demektir.
4. Kesim Öncesi Açlık ve Dinlenme: Hayvanları kesime göndermeden 12-24 saat önce yemden kesin ve su erişimini sağlayın. Bu süre boyunca hayvanların sakin ve stresten uzak bir ortamda dinlenmeleri, sindirim sistemlerinin boşalmasına ve randımanın artmasına yardımcı olur.
5. Sağlık Yönetimi: Hastalıklar ve parazitler, hayvanların yemden yararlanmasını azaltarak canlı ağırlık kaybına ve dolayısıyla düşük randımana neden olur. Düzenli veteriner kontrolü, aşılamalar ve parazit mücadelesi ile hayvan sağlığını koruyun.
6. Çevre Koşulları: Stresi minimize eden, konforlu ve hijyenik barınma koşulları sağlayın. Aşırı sıcaklık veya soğukluk, hayvanların yem tüketimini ve verimini olumsuz etkileyebilir.
7. Kesim Teknikleri: Mezbahada doğru ve hijyenik kesim tekniklerinin uygulanması, karkasın bütünlüğünü korur ve fireyi azaltır. Kanın tam boşaltılması ve yüzme işlemlerinin doğru yapılması da randımanı etkiler.

Sonuç

Et randımanı, besi hayvancılığında karlılığın temel göstergelerinden biridir. Genetik seçimi, doğru besleme stratejileri, uygun kesim yaşı ve ağırlığı, kesim öncesi iyi yönetim ve hayvan refahı, et randımanını artırmak için bir bütün olarak ele alınması gereken faktörlerdir. Bu prensiplere dikkat ederek, işletmenizin verimliliğini ve dolayısıyla kazancınızı önemli ölçüde artırabilirsiniz. Başarılı bir besi için her detayın önemli olduğunu unutmayın!